Καρυές – Η Πρωτεύουσα του Αγίου Όρους

Είναι η εδρα της κοινότητος του Αγίου Όρους. Στις αρχές του 10ου αι. ο συνοικισμός υπήρχε ήδη και ονομαζόταν «Μέση». Εκεί ήταν εγκατεστημένος ο «Πρώτος», δηλαδή η διοικητική κεφαλή της μοναχικής κοινότητας. Εκεί βρισκόταν και ο κεντρικός ναός της χερσονήσου, το λεγόμενο «Πρωτάτον», το οποίο αποτελούσε τον βασικό χώρο των λατρευτικών και διοικητικών συναθροίσεων των αθωνιτών μοναχών. Ο ναός, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ήταν μικρός αλλά, περί το 960, κατεδαφίσθηκε και οικοδομήθηκε στη θέση του ο υπάρχων. Τις τοιχογραφίες του, καμωμένες περί το 1300, η παράδοση τις θεωρεί έργα του «Πανσελήνου». Στο Πρωτάτο φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα του «Άξιον Έστιν». Δίπλα στο ναό βρίσκεται το κτήριο όπου συνεδριάζει η Ιερά Κοινότης και ο πύργος όπου φυλάσσεται το αρχείο με πολλά έγγραφα, μεταξύ των οποίων τα «Τυπικά» του 972 καί του 1045, θεωρημένα με τις υπογραφές των αυτοκρατόρων Ιωάννου Τσιμισκή και Κωνσταντίνου Μονομάχου, αντιστοίχως. Στις Καρυές εδρεύει ο Διοικητής του Αγίου Όρους και βρίσκονται διεσπαρμένα τα «κονάκια» των είκοσι κυριάρχων Μονών.